احکام تفصیلی مسجد
(مجموعه پرسش و پاسخ در خصوص مسجد)
کدام یک از موضوعات زیر مورد نظر شماست؟
مسجد فضایی |
شرکت بانوان در نماز جماعت |
|
|
مصالح ساختمانی مسجد
٣٣-مصالح ساختمانی مسجد، اعم از آجر و سنگ و سیمان و گچ و مانند آن که در ساختن دیوار و کف و سقف مسجد بکار می رود، باید پاک باشد و بنابر احتیاط واجب آنچه در سمت بیرونی دیوار مسجد بکار می رود، مانند سنگها و آجرهای تزیینی و غیر آن نیز باید پاک باشد (١) .
٣٤-به کار گرفتن کارگر و بنای غیر مسلمان در ساختن مسجد، در صورتی که سبب نجس شدن ساختمان مسجد می شود و تطهیر آن امکان ندارد، جایز نیست (٢) .
٣٥-ساختن مسجد در محلی که چاه فاضلاب و امثال آن بوده اشکال ندارد، ولی بنابر احتیاط واجب ابتدا باید نجاست محل را بر طرف کرده و سپس مسجد بسازند، مثلا خاک های نجس را بر دارند و به جای آن زیر زمین بسازند یا با خاک پاک پر کنند (٣) .
٣٦-فروختن در و پنجره، و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود باید:
آنها را در تعمیر و بازسازی همان مسجد به کارببرند.
اگر در آن مسجد قابل استفاده نباشد، باید درمسجد دیگر مصرف شود.
اگر به درد مسجدهای دیگر هم نخورد، می توانند آن را بفروشند و پول آن را اگر ممکن است در تعمیر همان مسجد و گر نه در مسجد دیگر صرف کنند (٤) .
٣٧-بردن مصالح ساختمانی، حتی خاک و ریگ از مسجد جایز نیست، مگر خاک های اضافی (٥) .
-س:در یک روستای همجوار، مسجدی کهنه وجود دارد و روستای مذکور فاقد سکونت و مخروبه شده است، اهالی در نظر دارند در روستای جدید که کوچ نموده اند مسجد را توسعه داده و چوبها و سایرمصالح مسجد قبلی را به فروش برسانند و در مسجدتازه احداث، مصرف نمی ند، لذا تقاضا می شود اگر ازنظر شرعی اشکالی ندارد جواب را مرقوم فرمائید.
ج-اشکال دارد (٦) .
٣٨-س:اگر از لوازم تعمیر مسجد-نو یا کهنه از قبیل آجر و گچ و غیره اضافه بیاید، خرید و فروش آن برای منزل شخصی، جایز است یا نه؟
ج-اگر برای مسجد مذکور بی مصرف باشد باید صرف در مسجد دیگر شود و چنانچه در مسجد دیگر هم بی مصرف باشد، جایزاست بفروشند و وجه آن را صرف همان مسجدی که مصالح، جهت آن تهیه شده بود بنمایند و اگر آن مسجد، احتیاج نداشته باشد صرف در مسجد دیگر کنند (٧) .
آیتالله گلپایگانی قدس سره
مناره و محراب مسجد
٣٩-بالا بردن گلدسته ها(مناره ها) بیش از پشت بام مسجد مکروه است (٨) .
٤٠-ساختن کنگره و بالکون برای دیوار مسجد، مکروه است (٩) .
٤١-ساختن محراب داخلی برای مسجد مکروه است (١٠) .
٤٢-س:بهم زدن محراب مسجدی که قبلا واقف، بنا نموده و بدون اجازه واقف، تجدید بنانمودن، چه صورت دارد؟
ج-اگر تعمیر مسجد، محسوب شود اشکال ندارد (١١) .
آیتالله گلپایگانی قدس سره
ستون های مسجد
گاهی ستونهای عریض مسجد مانع اتصال صفوف نمازگزاران می شود، لذا بهتر آن است که در ساختن مسجد ستونها و دیوارهای بین شبستانها را به گونه ای بنا کنند، که مانع اتصال صفوف نباشد.
٤٣-کسی که پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ به واسطه ماموم دیگر به امام متصل نباشد، نمی تواند اقتدا کند، بلکه اگر از دو طرف هم متصل باشد ولی از جلو اتصال نداشته باشد و هیچکدام از آنه، برخی از مامومین صف قبل و لو یک نفر را نبیند، جماعتش اشکال دارد (١٢) .
وضوخانه مسجد
٤٤-مستحب است طهارت خانه مسجد را بیرون مسجد در کنار در مسجد بسازند (١٣) .
٤٥-س:قطعه زمینی است که آن را شخصی به نیت مسجد خریداری کرده و در صدد ساختن آن بوده، لاکن قبل از آنکه آن جا را ساختمان کند و قسمت شبستان و دستشویی و توالت آن را معین نمی د مرحوم شد، بعد از او چند نفر دیگر، با خرج خودشان قسمت شمالی زمین که مورد نظر بانی برای شبستان بودساختند (مورد نظر از این جهت که بانی در آن قسمت زمین، گاهی نماز می خوانده و آن قسمت را هموار کرده بود) و چون بانی زمین مرحوم شده و قسمت توالت و دستشویی را معلوم نکرده، هنوز مسجد فاقد توالت است، در حالی وراث بانی هستند و برای هر گونه اصلاحی، به صورتی که شرع مقدس اجازه فرماید حاضرند، تقاضا می شود نظر مبارک را در مورد ساختن دستشویی و توالت مرقوم فرمایید که ان شاء الله مشکل حل شود.
ج-در محلی که به عنوان مسجد نماز در آن خوانده نشده، هر طوری که معمار و مهندس صلاح بدانند و با نقشه ساختمان مخالف نباشد، ساختن توالت و دستشویی مانعی ندارد (١٤) .
مسجد فضایی
٤٦-جایز است، پشت بام ساختمان یا طبقه فوقانی آن را مسجد قرار داد، بنابر این می‌توان بالای مغازه یا منزل را مسجد ساخت، یا در یک ساختمان چندطبقه (بجاست در ساختمانهای چند طبقه که از مسجد دور است یک طبقه یا یک سالن آن را مسجد قرار دهند، تا ساکنان آن از ثواب نماز در مسجد محروم نباشند. ) ، یک طبقه آن را مسجد قرار داد (١٥) .
٤٧-س:شخصی می خواهد خانه مسکونی خودرا به این ترتیب وقف کند که زیر زمین و طبقه اول مسجد باشد و طبقه دوم و سوم را اجاره بدهد و مال الاجاره آن صرف مرکز نگهداری معلولین و سالمندان شود آیا چنین وقفی صحیح است؟
ج-ظاهر، جواز تفکیک است بین طبقات و تخصیص بعض طبقات به وقف مسجد و بعضی را به وقف غیر مسجد و«الوقوف علی حسب ما یوقفها اهلها» (١٦) .
آیتالله اراکی قدس سره
مسجد زیر زمینی
٤٨-جایز است طبقه زیر زمین ساختمانی را به عنوان مسجد وقف کنند در حالی که طبقات فوقانی، خانه و مغازه و امثال اینهاست، همچنانکه می‌توان دریک طبقه، برخی از اتاقها را مسجد قرار داده و این مساله تابع وقف است (١٧).
مسجد شیب
دار
٤٩-اگر زمین مسجد شیبدار باشد و امام جماعت در طرفی که بلندتر است بایستد، در صورتی که سراشیبی آن زیاد نباشد و طوری باشد که به آن، زمین مسطح بگویند مانعی ندارد (١٨) .
٥٠-س:صفوف متعدد در نماز جماعت وجود دارد و شیب زمین اندک است و صف قبل با صف بعد شیب قابل ملاحظه ای ندارد ولی در صف های بعدی و آخر مکان مامومین با امام، نیم متر-یا کمتر یا بیشتر پایین تر است، این مقدارها با توجه به صفوف زیاد نماز اشکال دارد یا خیر؟
ج-در فرض مذکور اشکال ندارد (١٩) .
نقاشی و تزیین مسجد
٥١-بنابر احتیاط واجب مسجد را نباید به طلا زینت نمی ند (٢٠) .
٥٢-بنابر احتیاط واجب نباید صورت انسان و حیوان را در مسجد نقش کنند و نقاشی چیزهایی که روح ندارد، مثل گل و بوته، مکروه است (٢١) .
٥٣-س:در رساله آن جناب، نقاشی و تصویر درمسجد به احتیاط واجب منع شده است، آیا این منع شامل عکس هم می شود یا نه؟
ج-شامل نیست (٢٢) .
٥٤-س:امروزه در بعضی از مساجد و یا مکان هایی که نماز جمعه اقامه می شود، عکسها و پوسترهایی روبروی نمازگزاران نصب می شود، آیا نماز خواندن دراین مکان ها اشکال دارد.
ج-نماز صحیح است، هر چند در مقابل نمازگزار بودن آن کراهت دارد و کراهت رفع می شود به اینکه روی آن را به وسیله ای بپوشانند (٢٣) .
٥٥-س:آیا در مقابل نمازگزار عکس مکه حرام است یا نه؟ چرا؟ و عکسهای غیر از عکس مکه چطور؟
ج-حرام نیست و اگر تصویر ذی روح باشد مکروه است (٢٤) .
[به فصل ١«مسجد سازی»و فصل ٤«لوازم مسجد»نیز مراجعه کنید. ]
پی نوشتها:
١- و ٢-العروة الوثقی، ج ١، فی احکام النجاسات، ص ٨٦، م ٩.
٣-العروة الوثقی، ج ١، فی بعض احکام المسجد، ص ٥٩٩، م ١.
٤-توضیح المسائل، م ٩١٠.
٥-العروة الوثقی، ج ١، فصل فی بعض احکام المسجد، الرابع.
٦-استفتاآت، ج ٢، ص ٣٧٥، س ١٠١.
٧-مجمع المسائل، ج ١، ص ١٤٣، س ٦٤.
٨-توضیح المسائل، م ٨٩٦.
٩- و ١٠-العروة الوثقی، ج ١، فی بعض احکام مسجد، ص ٦٠٠.
١١-مجمع المسائل، ج ١، ص ١٤٨، س ٨٣.
١٢-توضیح المسائل، م ١٤١٤.
١٣-همان.
١٤-مجمع المسائل، ج ١، ص ١٤٠، س ٥٢.
١٥-العروة الوثقی، ج ١، فی مکان مصلی، ص ٥٩٧، م ١٢.
١٦-استفتاآت، ص ١٤٩، س ٢٦.
١٧-العروة الوثقی، ج ١، فی مکان المصلی، ص ٥٩٧، م ١٢.
١٨-توضیح المسائل، م ١٤١٥.
١٩-استفتاآت، ج ١، ٢٨٤، س ٥٠٠.
٢٠- و ٢١-توضیح المسائل، م ٩٠٨.
٢٢-استفتاآت، ج ١، ص ١٥٠، س ٧٩.
٢٣-همان، س ٨٠.
٢٤-همان، س ٨١.
